Πριν γράψω οτιδήποτε θα πρέπει να τονίσω ότι το κείμενο που ακολουθεί είναι απλώς οι προσωπικές μου απόψεις. ΔΕΝ αντικατοπτρίζουν τις θέσεις των Greek Vegans συνολικά ούτε κάποιου άλλου μέλους της ομάδας διαχείρισης.
Οι βίγκαν συχνά συζητάμε μεταξύ μας αν μια πράξη μπορεί να θεωρηθεί βίγκαν ή όχι. Για παράδειγμα η κατανάλωση ενός τροφίμου ή η συμμετοχή σε μια δραστηριότητα.
Κατά κανόνα για να απαντήσουμε σε τέτοια ερωτήματα στρεφόμαστε στον ορισμό του βιγκανισμού:
“Μια φιλοσοφία και τρόπος ζωής που αποβλέπει στον αποκλεισμό, όσο αυτό είναι δυνατό και εφικτό, όλων των μορφών εκμετάλλευσης και σκληρότητας στα ζώα, για τροφή, ένδυση ή άλλους σκοπούς. Κατ΄επέκταση, προωθεί την ανάπτυξη και τη χρήση εναλλακτικών μεθόδων προς όφελος των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος. Σε διατροφικές όρους, κατακρίνει την διανομή και κατανάλωση προϊόντων, που παράγονται εξ ολοκλήρου, ή εν μέρει από ζώα”.
Θα πρέπει να τονιστεί εδώ ότι πιο πάνω ορισμός αναφέρεται σε μη ανθρώπινα ζώα (non human animals) και όχι ανθρώπους. Για σχετική ανάλυση του θέματος διαβάστε τη σημείωση στο τέλος του κειμένου.
Ας σκεφτούμε λοιπόν κάποια παραδείγματα και ας δούμε πώς αξιολογούνται με βάση τον ορισμό του βιγκανισμού.
1) Έστω ότι ανακαλύπτουμε ή δημιουργούν οι επιστήμονες έναν οργανισμό ο οποίος ανήκει βιολογικά στα φυτά αλλά παρόλα αυτά έχει τη δυνατότητα να υποφέρει.
Εγώ κάνω βασανιστήρια σε αυτόν τον οργανισμό και μετά τον τρώω.
2) Έστω ότι κακοποιώ τη σύζυγο και τα παιδιά μου αλλά δεν τρώω ούτε φοράω ή χρησιμοποιώ τίποτε ζωικό.
3) Έστω ότι δεν τρώω ούτε φοράω ή χρησιμοποιώ τίποτε ζωικό αλλά κάνω σεξ με θύματα τράφικινγκ και αγοράζω συνειδητά σοκολάτα που έχουν μαζέψει παιδιά σκλάβοι στην Αφρική.
4) Δεν τρώω, ούτε φοράω/χρησιμοποιώ τίποτε ζωικό γιατί είμαι αλλεργικός ή μου το απαγορεύει η θρησκεία μου.
5) Τρώω ένα νεκρό ψάρι που ξέβρασε η θάλασσα.
6) Φοράω τα παλιά μου δερμάτινα παπούτσια τα οποία είχα αγοράσει πριν γίνω βίγκαν. Επίσης συνεχίζω να οδηγώ το αυτοκίνητο που αγόρασα πολύ πριν γίνω βίγκαν και το οποίο έχει δερμάτινα καθίσματα.
7) Επειδή ο σκύλος μου μαδάει υπερβολικά, μαζεύω τις τρίχες του και φτιάχνω ένα ζευγάρι κάλτσες
Αν λοιπόν αρκεί ο ορισμός του βιγκανισμού για να κρίνουμε αν κάποιος είναι ή δεν είναι σωστός/πραγματικός βίγκαν, τότε κάποιος που κάνει τα 4 πρώτα αλλά όχι τα 5 και 6 και 7 είναι μια χαρά βίγκαν.
Αντιθέτως κάποιος που ενώ δεν αγοράζει/χρηματοδοτεί/υποστηρίζει κανένα είδος βίας φοράει τα παλιά του δερμάτινα παπούτσια και θεωρεί ότι δεν είναι κακό να φας ένα νεκρό ψάρι που το ξέβρασε η θάλασσα, είναι ψευτοβίγκαν.
Προσωπικά πιστεύω ότι τα πράγματα είναι πολύ πιο απλά. Αρκεί μόνο να βάλουμε στην εξίσωση τη λέξη συμπόνια. Γιατί αυτό είναι το πνεύμα και το νόημα του βιγκανισμού. Η έμπρακτη συμπόνια προς κάθε πλάσμα που μπορεί να υποφέρει.
Όχι μια στείρα εμμονή σε διατροφικές ή ενδυματολογικές συνήθειες.
Για να δούμε λοιπόν αν κάτι είναι ή δεν είναι βίγκαν αρκεί να δούμε αν χαρακτηρίζεται από έλλειψη συμπόνιας. Τα πρώτα 4 παραδείγματα, όσο και αν δεν έρχονται σε αντίθεση με τον ορισμό του βιγκανισμού, δεν χαρακτηρίζονται από συμπόνια.
Αντιθέτως τα 3 τελευταία παραδείγματα δεν έχουν αυτό το πρόβλημα. Δεν κάνουν κάποιο πλάσμα να υποφέρει, δεν ασκούν βία, δεν βλάπτουν κανένα συναισθανόμενο ον.
Τι θέλουμε λοιπόν για οδηγό στις πράξεις μας;
Συμπόνια και αγάπη; Ή προσκόλληση στο κείμενο ενός ορισμού και την προσπάθεια να κουμπώσουμε σε αυτόν;
Ελπίζω το πρώτο!
Αλέξανδρος Φατσής
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 1:
Το ότι ο ορισμός του βιγκανισμού δεν αναφέρεται σε ανθρώπους αλλά μόνο σε μη ανθρώπινα ζώα προκύπτει εύκολα από τα εξής:
1) Από το γεγονός ότι ο ορισμός κάνει λόγο για ανθρώπους και ζώα θεωρώντας τα ξεχωριστά (προς όφελος των ανθρώπων, των ζώων και του περιβάλλοντος).
2) Από την ιστορία και το πώς προέκυψε η έννοια του βιγκανισμού (https://www.vegansociety.com/sites/default/files/uploads/Ripened%20by%20human%20determination.pdf)
3) Από το γεγονός ότι στους δύο πρώτους ορισμούς του βιγκανισμού γίνεται σαφής αναφορά στην παύση της εκμετάλλευσης των ζώων από τον άνθρωπο. Άρα γίνεται σαφές ότι μιλάμε για μη ανθρώπινα ζώα.
3) Στο ότι, κατά κανόνα, με τη λέξη ζώα δεν εννοούμε τους ανθρώπους εκτός αν κάτι τέτοιο αναφερθεί ρητά (ανθρώπινα/μη ανθρώπινα ζώα). Δεν είναι τυχαίο άλλωστε ότι όταν μιλάμε για δικαιώματα των ζώων δεν αναφερόμαστε στη Χάρτα Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
Επίσης όταν διαβάζουμε για animal advocacy δεν καταλαβαίνουμε κάποιον που ασχολείται με την προστασία π.χ. των προσφύγων. Αν κάποιος μας πει είμαι animal advocate και μας εξηγήσει ότι με αυτό εννοεί ότι συμμετέχει σε δράσεις υπέρ των άστεγων, μάλλον θα τον κοιτάξουμε περίεργα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 2:
Αν μείνουμε στον ορισμό του βιγκανισμού, τότε πάρα πολλά φυτικά τρόφιμα δεν είναι βίγκαν. Για παράδειγμα όσα φυτά γονιμοποιούνται με τη χρήση μελισσών. Π.χ. αβοκάντο σε κάποιες χώρες (όχι στην Ελλάδα).
https://www.facebook.com/bbcthree/videos/332094257549284
Και φυσικά ΚΑΘΕ καρπός που έχει προέλθει από γονιμοποίηση μέσω εντόμων ακόμη και αν αυτή η γονιμοποίηση δεν έχει γίνει με συστηματικό τρόπο από μελισσοκόμους. Γιατί και με αυτόν τον τρόπο κάνουμε έμμεση χρήση του εντόμου. Κάτι το οποίο είναι αντίθετο στον ορισμό του βιγκανισμού που αποκλείει τη χρήση κάθε ζώου για οποιοδήποτε λόγο.
Αν το παραπάνω σας φαίνεται παράλογο, τότε λυπάμαι πρέπει να αναγνωρίσετε ότι δεν αρκεί ο ορισμός του βιγκανισμού ως οδηγός ζωής. Από την άλλη η συμπόνια μάλλον τα καταφέρνει καλύτερα.
ΣΗΜΕΙΩΣΗ 3:
Κάθε φορά που κάποιος προσβάλει τη βίγκαν αιδώ, ανάμεσα στα άλλα το κατηγορητήριο περιλαμβάνει “κανονικοποίηση της χρήσης των ζώων” όπως βέβαια και την προσπάθεια να βρεθούν παραθυράκια στη βίγκαν διατροφή/τρόπο ζωής.
Αν στόχος κάποιου είναι απλώς να κουμπώσει στις απαιτήσεις ενός ορισμού και βλέπει τη ζωή του ως κάτι τέτοιο, τότε λογικό είναι να αναζητά παραθυράκια (και να ερμηνεύει οποιαδήποτε απόκλιση από αυτόν ως παραθυράκι). Αν, από την άλλη, πυξίδα του είναι η συμπόνια, ούτε θέλει ούτε μπορεί να βρει κάποιο παραθυράκι. Δεν υπάρχουν παραθυράκια στη συμπόνια άλλωστε.
Μιλώντας για τον εαυτό μου, ούτε κάλτσες από τον σκύλο μου που μαδάει φτιάχνω, ούτε θα μπορούσα να φάω ένα ψάρι που το ξέβρασε η θάλασσα, ούτε τρώω μύδια και στρείδια.
Σε ό,τι αφορά την κανονικοποίηση και πάλι η απάντηση είναι απλή. Τα πάντα μπορούν να βαφτιστούν (και συχνά βαφτίζονται) κανονικοποίηση της χρήσης των ζώων.
Από το φυτικό μπέικον ή το φυτικό μπέργκερ μέχρι τις δερματίνες που μοιάζουν με δέρμα. Και πάντοτε υπάρχουν οι holier–than-thou (αυτοί/ες που θα τρώγανε και πέτρες για να σώσουν τα ζώα) που σε κατηγορούν επειδή κάνεις ή δεν κάνεις κάτι όπως θα άρεσε σε εκείνους/ες.
Διαβάστε επίσης:
Είναι τα μύδια και τα στρείδια βίγκαν τροφές;
Αν σου άρεσε αυτό το άρθρο κάνε κλικ εδώ και μοιράσου το με τους φίλους σου! 