Ας μιλήσουμε και για τη βιταμίνη Β12. Είναι άλλωστε και το αγαπημένο θέμα όσων εναντιώνονται σε μια χορτοφαγική διατροφή.
Η Β12 παράγεται από μικροοργανισμούς και όχι από τον ίδιο τον οργανισμό των ζώων. Κατά τις παλαιότερες εποχές της αγροκαλλιέργειας, όταν το έδαφος δεν ήταν απολύτως αποστειρωμένο όπως σήμερα, οι άνθρωποι και τα ζώα μπορούσαν να λάβουν την B12 μέσω της κατανάλωσης φρούτων και λαχανικών, ακριβώς επειδή αυτά καλλιεργούνταν σε μη αποστειρωμένο χώμα.
Το περιβάλλον μας, όμως, αλλάζει (ή μάλλον εμείς το αλλάζουμε), και μαζί με αυτό αλλάζει και η διατροφή μας. Συν τοις άλλοις, οι άνθρωποι άνω των 50 ετών αδυνατούν να απορροφήσουν την Β12 και για αυτό τον λόγο προτείνεται να λαμβάνουν συμπληρώματα B12 ανεξαρτήτως διατροφής.
Αυτός είναι και ο λόγος άλλωστε που μεγάλα κομμάτια του πληθυσμού χαρακτηρίζονται από έλλειψη Β12 παρόλο που δεν είναι χορτοφάγοι. Δείτε εδώ, εδώ και εδώ.
Επιπροσθέτως, αν υπολογίσουμε και τις ηθικές και περιβαλλοντολογικές πτυχές του βιγκανισμού, τότε το να λαμβάνουμε μια βιταμίνη και να έχουμε μια απολύτως καθαρή και υγιεινή διατροφή, οπωσδήποτε δεν είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίζει.
Ας δούμε όμως πιο αναλυτικά τα σημαντικότερα ζητήματα που αφορούν την Β12, έτσι ώστε να έχουμε μια κατά το δυνατόν καθαρή εικόνα.
Κατ’ αρχάς, όπως έγινε αντιληπτό από τα παραπάνω, η έλλειψη της βιταμίνης Β12 δεν είναι ζήτημα που αφορά μόνο τους φυτοφάγους, αλλά και τους παμφάγους. Σχετικά με το θέμα, η Dr. Jennifer Rooke, αναπληρώτρια καθηγήτρια Κοινωνικής Υγείας και Πρόληψης της Ιατρικής Σχολής Morehouse στην Ατλάντα των ΗΠΑ, τονίζει χαρακτηριστικά:
«Οι άνθρωποι που υποστηρίζουν ότι η κατανάλωση ζωικών προϊόντων είναι απαραίτητη για την υγεία έχουν δύο βασικά όπλα, την πρωτεΐνη και την βιταμίνη Β12. Γινόμαστε όλο και πιο ενημερωμένοι ως προς την πρωτεΐνη, και πολλοί άνθρωποι σήμερα δέχονται ότι οι φυτικές τροφές είναι πιο υγιεινές ως πηγή πρωτεΐνης, όμως, οι περισσότεροι άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των επαγγελματιών του τομέα της υγείας, βρίσκονται σε σύγχυση αναφορικά με τη βιταμίνη Β12.
Είναι αλήθεια ότι τα ζωικά προϊόντα περιέχουν Β12, και οι αυστηρά χορτοφάγοι/βίγκαν κινδυνεύουν από έλλειψη Β12, αλλά η απορρόφηση αυτής της βιταμίνης μέσω ζωικών προϊόντων είναι μια πολύ σύνθετη διαδικασία και οι άνθρωποι που τρώνε κρέας μπορεί να κινδυνεύουν εξίσου ή και περισσότερο από την έλλειψή της.
Η μελέτη Framingham Offspring διαπίστωσε ότι το 39% του γενικού πληθυσμού μπορεί να είναι στο χαμηλό κανονικό όριο ή σε ανεπαρκή επίπεδα Β12 στο αίμα, και δεν είναι θέμα που αφορά μόνο τους χορτοφάγους ή τα άτομα μεγαλύτερης ηλικίας.
Η μελέτη αυτή δεν έδειξε καμία διαφορά στα επίπεδα Β12 σε άτομα νεότερης ή μεγαλύτερης ηλικίας. Το πιο ενδιαφέρον εύρημα ήταν ότι δεν υπήρχε καμία διαφορά μεταξύ εκείνων που έτρωγαν κρέας, πουλερικά ή ψάρια και όσων δεν κατανάλωναν τις συγκεκριμένες τροφές. Τα άτομα με τα υψηλότερα επίπεδα Β12 στο αίμα ήταν εκείνα που έπαιρναν συμπληρώματα Β12 και κατανάλωναν δημητριακά πρωινού εμπλουτισμένα με Β12».
Όσον αφορά τη σύνδεση της βιταμίνης Β12 με την κατανάλωση κρέατος, θα πρέπει να λάβουμε υπ’ όψιν μας τα εξής:
Η Β12 παράγεται από βακτήρια που ζουν στο έδαφος και στα σπλάχνα των ζώων. Τα βοοειδή και άλλα ζώα που τρέφονται με χόρτα παίρνουν Β12, καθώς και βακτήρια που παράγουν Β12, από τις μάζες χώματος γύρω από τις ρίζες των χόρτων που ξεριζώνουν.
Τα κοτόπουλα και άλλα πτηνά παίρνουν Β12 καθώς ραμφίζουν τα σκουλήκια και άλλα έντομα. Αυτά τα ζώα αποθηκεύουν την Β12 ως επί το πλείστον στο ήπαρ και τους μύες τους, ενώ κάποια ποσότητα Β12 περνάει στο γάλα και τα αυγά τους.
Όμως τα ζώα κτηνοτροφίας δεν τρώνε πλέον γρασίδι και τα κοτόπουλα δεν ραμφίζουν το χώμα στις βιομηχανικές φάρμες.
Ακόμη και αν το έκαναν, τα φυτοφάρμακα συχνά σκοτώνουν τα βακτηρίδια που παράγουν την Β12, καθώς και τα έντομα στο έδαφος. Επίσης η βαριά χρήση αντιβιοτικών σκοτώνει τα βακτήρια που παράγουν την Β12 στα σπλάχνα των ζώων εκτροφής.
Tο 90% των συμπληρωμάτων Β12 που παράγονται στον κόσμο χρησιμοποιείται στην κτηνοτροφία
Προκειμένου να διατηρηθεί το κρέας ως πηγή Β12 η βιομηχανία κρέατος την προσθέτει τώρα στις ζωοτροφές, με το 90% των συμπληρωμάτων Β12 που παράγονται στον κόσμο να δίνεται ως τροφή για τα ζώα.
Ακόμη και αν τρώτε μόνο βιολογικά κρέατα που τρέφονται με χόρτο μπορεί να μην είστε σε θέση να απορροφήσετε την Β12 που βρίσκεται στη ζωική πρωτεΐνη. Ίσως να είναι πιο αποτελεσματικό απλά να παραλείψετε την κατανάλωση ζωικών και να πάρετε την Β12 απευθείας από τα συμπληρώματα.
Αυτό που θα πρέπει να τονίσουμε είναι ότι η έλλειψη Β12 αργεί πολύ να φανεί γιατί ο οργανισμός μας έχει αποθέματα. Αυτό κάνει πολλούς βίγκαν να θεωρούν ότι δεν χρειάζονται τα αντίστοιχα συμπληρώματα. Επιπλέον, επειδή λαμβάνουν μικροποσότητες από ενισχυμένα δημητριακά ή φυτικά γάλατα, επιμηκύνεται το διάστημα μέχρι να εκδηλωθεί η έλλειψη της βιταμίνης.
Αυτή η αρνητική στάση έρχεται σε αντίθεση με το αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι είναι σχεδόν αδύνατον να λάβει κανείς την απαραίτητη ποσότητα Β12 χωρίς συμπληρώματα (σε μορφή βιταμινών ή ένεσης). Η μόνη δυνατότητα επαρκούς λήψης Β12, σε επίπεδο φυτοφαγικής διατροφής, είναι μέσω της κατανάλωσης ενός φυκιού που ονομάζεται πορφύρα.
Η μόνη δυνατότητα επαρκούς λήψης Β12, σε επίπεδο φυτοφαγικής διατροφής, είναι μέσω της κατανάλωσης ενός φυκιού που ονομάζεται πορφύρα
Επιπλέον, η αντίληψη ότι η κατανάλωση σπιρουλίνας μπορεί να καλύψει τις ανάγκες του οργανισμού μας σε Β12 είναι λανθασμένη, καθώς η Β12 της σπιρουλίνας όχι απλώς δεν είναι βιοδιαθέσιμη, αλλά δρα ανταγωνιστικά προς την κανονική μορφή της Β12. Αυτό σημαίνει ότι εμποδίζει την απορρόφησή της και κάνει ακόμη μεγαλύτερη ζημιά.
H Β12 της σπιρουλίνας όχι απλώς δεν είναι βιοδιαθέσιμη, αλλά δρα ανταγωνιστικά προς την κανονική μορφή της Β12
Ως αποτέλεσμα την αρνητικής στάσης που προαναφέρθηκε και της άγνοιας σχετικά με τη σημασία και τους τρόπους λήψης της συγκεκριμένης βιταμίνης, η έλλειψη Β12 εμφανίζεται με μεγαλύτερη συχνότητα μεταξύ των βίγκαν, ενώ πολλοί βίγκαν γονείς δεν δίνουν συμπληρώματα ούτε στα παιδιά τους (με ό,τι αυτό συνεπάγεται).
Πρέπει, επιτέλους, να συνειδητοποιήσουμε ότι η έλλειψη της βιταμίνης Β12 δημιουργεί μη αναστρέψιμα προβλήματα στον οργανισμό. Οφείλουμε να προστατέψουμε όχι μόνο τη δική μας υγεία, αλλά και την υγεία των ανθρώπων που αγαπάμε. Και σίγουρα δεν πρέπει με αυτή την αρνητική μας στάση να γινόμαστε αντιπαραδείγματα και να καταλήγει ο κόσμος να συνδέει τη βίγκαν διατροφή με πιθανά προβλήματα υγείας.
Πηγές:
http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/j.1467-842X.2006.tb00084.x/abstract;jsessionid=E5179EFCC2D802858D7B20727A8DA20D.f04t03
https://academic.oup.com/qjmed/article/102/1/17/1502492
https://www.ars.usda.gov/news-events/news/research-news/2000/b12-deficiency-may-be-more-widespread-than-thought
http://ajcn.nutrition.org/content/71/2/514.ful
baltimorepostexaminer.com/carnivores-need-vitamin-b12-supplements/2013/10/30
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4042564/
http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/24667752
https://www.drugs.com/answers/spirulina-deplete-b12-991728.html