Όταν γίνεστε βίγκαν αναπτύσσετε την απόλυτη συνειδητοποίηση του τι βάζετε στο στόμα σας. Βρίσκετε τον εαυτό σας να διασχίζει διαδρόμους σουπερμάρκετ, ελέγχοντας τα πακέτα για ύποπτα συστατικά. Προτού βγείτε για δείπνο με μη βίγκαν, μελετάτε το μενού στο διαδίκτυο. Γίνεστε υπέρ-συνειδητοποιημένοι για το τι καταναλώνετε, ασκώντας ένα νέο επίπεδο ελέγχου πάνω στο τι εισέρχεται στο σώμα σας.
Υπάρχει όμως μια άλλη, σαφέστερη σχέση μεταξύ αυτών των δύο πραγμάτων: κάποιοι άνθρωποι που υποφέρουν από διατροφικές διαταραχές στρέφονται συχνά σε φυτικές δίαιτες σε μια προσπάθεια να ξεπεράσουν τη διατροφική διαταραχή, μια στροφή που μπορεί να φέρει ένα νέο σύνολο προκλήσεων.
“Ήμουν πλέον σε θέση να πω ‘δεν μπορώ να το φάω αυτό επειδή είμαι βίγκαν’ για σχεδόν τα πάντα. Δεν έψαχνα εναλλακτικές λύσεις, όπως την αντικατάσταση του γάλακτος με γάλα αμυγδάλου για παράδειγμα, απλά έκοψα το γάλα τελείως. Τελικά δεν ηξέρα αν έγινα βίγκαν για ηθικούς και δεοντολογικούς λόγους ή λόγω της διατροφικής μου διαταραχής“.
Η Lauren Milici, 24 ετών από τη Φλόριντα, αφού ξεπέρασε τη βουλιμία, στράφηκε στο βιγκανισμό για να καθησυχάσει το βίγκαν αγόρι της. Αυτή η στροφή ήταν για κείνη σαν να “βάζει κανείς έναν αλκοολικό σε ένα μπαρ“.
Η αναφορά στις διατροφικές διαταραχές δημιουργεί μια ένταση στα μέλη της διαδικτυακής βίγκαν κοινότητας. Αυτό είναι κατανοητό, με δεδομένο ότι οι βίγκαν συχνά πρέπει να απαντούν σε σχόλιά σχετικά με νέες δίαιτες, να ανακρίνονται συνεχώς για τα κίνητρά τους και να ρωτώνται ευθέως -ίσως και ειρωνικά- από μέλη της οικογένειας ή από σκεπτικιστές φίλους εάν έχουν διατροφική διαταραχή, ενώ τρώνε ένα τεράστιο πιάτο τηγανητές πατάτες.
Για χρόνια, η απώλεια βάρους βρισκόταν στο πίσω μέρος των μυαλών των περισσότερων βίγκαν όταν έκαναν την αλλαγή στη διατροφή τους. Ταυτόχρονα, η συσχέτιση του βιγκανισμού με την επικίνδυνη τάση της “καθαρής διατροφής” είναι κάτι που αμφισβήτησα σε ένα άρθρο του VICE το 2016, το οποίο περιέγραφε συνοπτικά τις ποσότητες φαστ φουντ και υδατανθρακών που εγώ και και πολλοί άλλοι βίγκαν τρώμε συνεχώς.
Όμως ο βιγκανισμός δεν είναι πλέον κάτι ανεξάρτητο από τη σημερινή πραγματικότητα, όπως κάποτε. Η κοινωνία ποτέ δεν είχε μεγαλύτερη εμμονή με το φαγητό, απ’ ό, τι σήμερα. Προσωπικά, γνώρισα σε βάθος το βιγκανισμό όταν ένας φίλος μου πρότεινε το βιβλίο «Skinny Bitch», ένα βιβλίο που μιλάει σκληρά για τη δίαιτα και που ουσιαστικά ισχυρίζεται ότι, αν είστε βίγκαν και κόψετε ζάχαρη, την καφεΐνη και ούτω καθεξής, θα είστε αδύνατοι για πάντα. Επίσης, αν ψάξετε το «vegan» hashtag στο Instagram, θα βρείτε κυρίως ατελείωτες σειρές από πολύ αδύνατα, γραμμωμένα σώματα και φωτογραφίες φρούτων και λαχανικών.
Στις μέρες μας, οι άνθρωποι ασπάζονται τον βιγκανισμό κυρίως για να χάσουν βάρος. Και ενώ απώλεια βάρους και διατροφική διαταραχή είναι δύο πολύ διαφορετικά πράγματα που δεν μπορούν να συνδυαστούν, στον αγώνα του διαχωρισμού της “καθαρής διατροφής” από την εξάπλωση ενός δεοντολογικού μηνύματος, οι βίγκαν, όπως και εγώ, διατρέχουμε τον κίνδυνο να ξεχάσουμε ότι τα προβλήματα διατροφής μπορεί να ταλαιπωρήσουν και βίγκαν άτομα.
Ένα παράδειγμα βίγκαν που δεν μπόρεσαν να δουν έξω από τον δικό τους κόσμο ήταν ένα πρόσφατο άρθρο του Metro που επιτέθηκε σε ένα άλλο blog, το Not Plant Based. Το NPB είναι ένας ασφαλής χώρος για άτομα που έχουν ή είχαν διατροφικές διαταραχές, έχοντας ακολουθήσει δίαιτες που αφαιρούν ομάδες τροφίμων, όπως η φυτική διατροφή. Σημείωση: συνιδρυτήςτου NPB είναι η φίλη μου Eve Simmons, 26 ετών, που ανέπτυξε διατροφική διαταραχή, αφότου έμπλεξε με την κουλτούρα της ευεξίας (wellness culture).
Η στάση αυτή αποδεικνύει την εγωκεντρική σκέψη κάποιων βίγκαν, που τοποθετούν το βιγκανισμό σε ένα άφταστο βάθρο, διαχωρίζοντάς τον από την ύπαρξη άλλων τρόπων διατροφής και από τις διατροφικές διαταραχές. Κι ενώ όλο το άρθρο απαξιώνει έναν ασφαλές διαδικτυακό χώρο για άτομα με διατροφικές διαταραχές, δεν αναφέρει ούτε μία φορά τη σύνδεση της “καθαρής διατροφής” ή ευεξίας με τις διατροφικές διαταραχές.
Όσο ενοχλητικό κι αn είναι για τους βίγκαν, αν έχει παρατηρηθεί διασταύρωση της βίγκαν και της “καθαρής διατροφής”, είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι μια διατροφική διαταραχή μπορεί να αποτελέσει κίνητρο για την επιλογή ενός βίγκαν τρόπου ζωής και μπορεί να ξεσπάσει, και να συνυπάρξει με τον βιγκανισμό – με ή χωρίς “καθαρή διατροφή”. Μια βίγκαν διατροφή είναι αναμφισβήτητα “περιοριστική” σε σύγκριση με τη μέση δυτική δίαιτα. Ξέρουμε ότι ο περιορισμός ομάδων τροφίμων μπορεί να αποτελέσει έναυσμα για μια διατροφική διαταραχή; Με απλά λόγια: ναι.
«Διαπιστώσαμε ότι η διατροφική διαταραχή πολλών πελατών πυροδοτήθηκε από κάποιας μορφής περιορισμό στην κατανάλωση», επιβεβαιώνει τηλεφωνικά η Emmy Brunner, ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της The Recover Clinic. «Ακόμη και όταν επιδιώκετε μια συγκεκριμένη επιλογή τρόπου ζωής για ηθικούς λόγους, ενδεχομένως μπορεί να πιάσετε τον εαυτό σας να παρατηρεί κάποια πράγματα περισσότερο, σε ένα σημείο που όλη αυτή η προσοχή να πυροδοτεί την εμφάνιση διατροφικών διαταραχών».
Η Susan Ramwell από το Κέντρο Διατροφικών Διαταραχών της Ellern Mede συμφωνεί, λέγοντάς μου σε e-mail ότι ενώ πολλοί άνθρωποι εξερευνούν και να υιοθετούν το βιγκανισμό σωστά και με επιτυχία, αλλά «για ορισμένες ομάδες ανθρώπων που έχουν ήδη δυσκολίες στο φαγητό, σωματικές ή ψυχολογικές (π.χ. μια διατροφική διαταραχή), η επιλογή του βιγκανισμού περιπλέκει ένα ήδη πολύπλοκο πρόβλημα».
Το Not Plant Based λαμβάνει πολλά μηνύματα από ανθρώπους που είναι βίγκαν ή που ακολουθούσαν στο παρελθόν μια βίγκαν διατροφή, αλλά έπρεπε να σταματήσουν επειδή απέκτησαν διατροφική διαταραχή μετά τον περιορισμό. «Το να κάνει κανείς μια στροφή προς μια διατροφή που είναι δύσκολο να διατηρηθεί, προσελκύει ένα συγκεκριμένο είδος ατόμου», λέει η Eve, συνιδρύτρια της ομάδας. «Μια περιοριστική διατροφή που γίνεται της μόδας, όπως και ο βιγκανισμός, φαντάζει ιδανική για ανθρώπους που χρειάζονται ένα βιβλίο κανόνων να διατηρήσουν το βάρος τους».
Η Emmy λέει ότι πολλές κλινικές για διατροφικές διαταραχές δεν δέχονται βίγκαν. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πολλοί πάσχοντες ήδη ακολουθούν μια δίαιτα βίγκαν ή σχεδόν βίγκαν. «Το πρώτο πράγμα που συχνά κάνουν τα άτομα με διατροφικές διαταραχές είναι να περιορίζουν την κατανάλωση υδατανθράκων και λίπους. Αυτό μπορεί να αντικατοπτρίζει με ακρίβεια μια κακή βίγκαν διατροφή», εξηγεί. «Λόγω του περιβάλλοντος στο οποίο ζούμε, κάποιος που παρουσιάζει ανορεξία και κάποιος που ακολουθεί ένα ορισμένο είδος βίγκαν διατροφής λανθασμένα ταυτίζονται ως ένα και το αυτό».
Επομένως, είναι δύσκολο τόσο για τους ασθενείς όσο και για τους επαγγελματίες ψυχικής υγείας να δουλέψουν πάνω σε ένα ενιαίο σχέδιο θεραπείας. Η κλινική της Emmy δέχεται βίγκαν ασθενείς, αναγνωρίζοντας ταυτόχρονα τη σημασία της υποστήριξης των ηθικών απόψεων τους. «Για εμάς είναι σημαντικό να ξεκαθαρίσουμε τα κίνητρα πίσω από το γιατί κάποιος έχει κάνει αυτές τις επιλογές » λέει. «Ήταν επειδή έχουν μια ισχυρή ηθική άποψη ή επειδή ήθελαν να έχουν έναν κοινωνικά αποδεκτό τρόπο περιορισμού της τροφής; Αν όμως οι άνθρωποι εκφράσουν ότι θέλουν να γίνουν βίγκαν, είμαστε αρκετά αμετακίνητοι σ’ αυτό».
Η μεγάλη πλειονότητα των βίγκαν δεν θα παρασυρθεί από την αλλαγή του τρόπου ζωής. Στην πραγματικότητα, τυχόν δυσάρεστα συναισθήματα που είχα γύρω από το φαγητό εξαφανίστηκαν αφότου έγινα βίγκαν. Ήταν ανακουφιστικό να αλλάξω τη σχέση μου με το φαγητό και να συγκεντρωθώ στον έξω κόσμο, στο περιβάλλον, στα ζώα που δεν έβλαπτα, παρά στο δικό μου σώμα . Δεν είμαι η μόνη που ψυχικά ανταποκρίθηκε τόσο θετικά στο βιγκανισμό.
Οι βίγκαν μπορούν να βοηθήσουν τους πιθανούς βίγκαν δείχνοντας συμπόνια. Μην απογοητεύεστε αν οι άλλοι κάνουν σιγά-σιγά τη μετάβαση, κόβοντας ένα ζωικό προϊόν κάθε φορά ή εάν επιστρέψουν στην χορτοφαγία (vegetarianism), λέγοντας ότι είναι η σωστή επιλογή γι’ αυτούς. Είναι πολύ συνηθισμένο να βλέπουμε βίγκαν να είναι απόλυτοι ως προς το πώς οι άνθρωποι θα έπρεπε να κάνουν τη στροφή στο βιγκανισμό, ή να θεωρούν ότι η δική τους μεταβατική εμπειρία είναι η μόνη σωστή.
Για να είμαι ειλικρινής, είναι μια αυτόματη αντίδραση να σκεφτεί κανείς: μην είστε ανώριμοι, αν πιστεύετε, πιστεύετε, αν «είστε μέσα», είστε μέσα». Αλλά για μερικούς ανθρώπους, ειδικά γυναίκες που έχουν επηρεαστεί περισσότερο από τις διατροφικές διαταραχές, είναι εξαιρετικά σημαντικό να το κάνουν με έναν πιο άνετο και χαλαρό ρυθμό.
Ρώτησα την Emmy τι συμβουλή θα έδινε στους ανθρώπους που θέλουν να γίνουν βίγκαν με ασφάλεια, από την άποψη της ψυχικής υγείας. Πρότεινε να πάρουν όσο το δυνατόν περισσότερες συμβουλές για το πώς να γίνουν υγιείς βίγκαν και να επικεντρωθούν στη αναπλήρωση και αντικατάσταση των ζωικών προϊόντων με εναλλακτικές. Έχετε υπόψιν ότι η στροφή δεν είναι πάντα η καλύτερη ιδέα, άσχετα από το πόσο μετριασμένη είναι.
Όταν η Jade έπρεπε να σταματήσει τον βιγκανισμό εξαιτίας της διατροφικής της διαταραχής, είπε σε μια φίλη ότι αισθάνθηκε εξευτελισμένη και ένοχη: «Είναι τόσο δύσκολο, αισθάνομαι ότι απέτυχα επειδή τα ιδανικά μου και η ηθική μου συμφωνούσαν απολύτως με αυτόν τον τρόπο ζωής, εξαιτίας όμως της διαταραχής δεν μπορώ να είμαι σωστή βίγκαν».
Μερικές φορές το καλύτερο πράγμα για την ψυχική υγεία μας είναι να μην είμαστε βίγκαν, και αυτό είναι μια πικρή πραγματικότητα που ένας βίγκαν πρέπει να αποδεχτεί αλλά είναι κάτι που όλοι πρέπει να αναγνωρίσουμε.
Πηγή: https://www.vice.com/en_uk/article/59d5jq/vegans-shouldnt-ignore-the-existence-of-eating-disorders